“Mən”in azadlığı

Azadlıq yollarında-2

Bütün dəyərlər sistemi, bütün ideallar, bütün doktrinalar, bütün ali prinsiplər - hamısı əxlaq prinsipləridir. Fərdə zidd olan hər şey əxlaqidir. Qanunlara riayət edirsənsə - “təmiz vətəndaşsan”, qanunlara qarşı gəlirsənsə - “cinayətkar”. Qanun əxlaqilikdir; qanunlar əxlaqiliyə söykənir.Allahın hökmlərinə uyğun hərəkət edirsənsə - “fəzilətli adamsan”, həyatında Allah kəlamını nəzərə almırsansa - “günahkar”. Din əxlaqilikdir. Ölkə mənafeyini öz mənafeyindən üstün tutanda “vətənpərvər” olursan, ölkə mənafeyinə əhəmiyyət verməyib nəyin bahasına olursa olsun öz mənafe və istəklərinə görə hərəkət edəndə “vətən xaini” olursan. Vətən əxlaqilikdir. Bir sözlə, dövlətin olduğu yerdə hər şəy əxlaqilikdir, hər şəy əxlaqi dəyərlərlə əsaslandırılır. Dövlətin özü də o cümlədən.Əxlaqi prinsiplər “müqəddəsdir”. Din müqəddəsdir, vətən müqəddəsdir, millət müqəddəsdir, dövlət müqəddəsdir, ailə müqəddəsdir, ana müqəddəsdir, çörək müqəddəsdir, mücərrəd-ümumbəşəri varlıq kimi insan da müqəddəsdir. Məmməd, Əli, Sevinc, Rasim müqəddəs deyil, mən müqəddəs deyiləm, sən müqəddəs deyilsən, bizim mahiyyətimiz - “insan” müqəddəsdir. Bizim bir hissəmiz - “ruh” müqəddəsdir. “İnsan”ın əxlaqiliyinə qarşı fərd əxlaqdankənar varlıqdır. Əxlaqilik olan yerdə konkret insan (fərd) öz ekzistensial azadlığı naminə əxlaqsız, cinayətkar, günahkar olmağa məhkumdur. İnsan azadlığa məhkumdur!Səni aldadırlar. Guya azad vətəndaşsan, hansısa şəxsə qarşı, insanlara qarşı məsuliyyət daşımırsan. Bütün hərəkətlərinə görə təkcə qanunlara qarşı məsuliyyət daşıyırsan, yəni dövlətə qarşı. Çünki “insansan”. “İnsan insana qul olmaz!” Liberalizmin qələti budur. Bu eyni zamanda dinin də qələtidir. Liberalizmə görə, insan vətəndaşdır, yalnız qanunlara qarşı cavabdehdir. Dinə görə, insan bəndədir, ancaq Allaha qarşı cavabdehdir. Dində Allahın quluyuq, liberalizmdə qanunların. Əslində fərd olmaq üçün qanunlar, yəni dövlət qarşısında yox, digər fərdlər qarşısında məsuliyyət daşımalısan. İnsan öz ekzistensial seçimlərinə görə digər insanlara qarşı məsuliyyət daşıyacağı təqdirdə fərdləşir. Özündən “böyüyə”, özündən aliyə, özündən üstünə qarşı məsuliyyət daşımaq insanı qullaşdırır, bəndələşdirir. İnsan özünə bərabər olana qarşı cavabdeh olanda fərd olur. Liberalizm eynən din kimi, sosializm kimi, faşizm kimi totalitar xarakter daşıyır.Liberalizm eyni dərəcədə həm axmaqların, həm də hiyləgərlərin dinidir. Dövlətin minimal və ya maksimal olanı yoxdur. Dövlət varsa - fərd yoxdur. Hansı dövrdə olursa olsun, necə olursa olsun, rejimi, üsul-idarəsi nə olursa olsun, hakimiyyət kimin əlində olursa olsun dövlət həmişə quldardır; dövlət mahiyyətcə quldardır (Azərbaycan dövləti isə həm quldar, həm də quldurdur).Dövlət əxlaqi dəyərlərə söykənir; bayrağı müqəddəsdir, prezident vəzifəsinə and içərək başlayır, millət vəkilləri and içir, dövlətin toprağı müqəddəsdir, o torpaq uğrunda ölən şəhiddir, öldürən qəhrəmandır. Dövləti idarə edənlər yekə qarınları, bığları və saqqalları ilə, itləri və mollaları ilə, ağızlarının suyu, zəhlətökən sifətləri, dördbucaq başları ilə müqəddəsdirlər. Onları təhqir etmək olmaz. Amma onlar bizi təhqir edə bilər. Vətən uğrunda, millət, torpaq, dövlət, prezident və onun itləri uğrunda bizi - fərdləri təhqir edə bilirlər.Nitsşe sizə demişdi: “İnsanın yaşantısından əldə edilməyən bir dəyər ona ziddir”. Fərdin burnuna müqəddəslikdən nəcis iyi gəlir. O alman bu üfunəti tez-tez hiss edirdi. Müqəddəslik olan yerdə fərdin özünüseçimi yoxdur. Fərdin dövlətə, dinə, ailəyə qarşı mübarizəsi müqəddəs olmayanın müqəddəs olana qarşı mübarizəsidir. Bu qiyamda Ştirner hamımızı qabaqlamışdı: “Hər fərd anadangəlmə insana və dövlətə qarşı cinayətkardır”.Azadlıq aktla və aktda meydana çıxır. Azadlıq istəmə, azadlıqla əldə etmək istədiyin nədirsə, birbaşa onu istə! “Söz azadlığı” istəmə, danış! Söz azadlığı sənin azadlığın deyil, sözün azadlığıdır. Din azadlığı dinin azadlığıdır. Fikir azadlığı fikrin azadlığıdır. Fikir azadlığının ancaq o vaxt mənası ola bilər ki, sırf sənə məxsus olan bir fikir deyəcəksən, sənin özünə məxsus olan, öz fərdi yaşayışının məhsulu olan bir fikir. Əks təqdirdə fikir azadlığı sənin azadlığın olmayacaq, fikrin azadlığı olacaq. Məsələn, deyə bilməlisən ki, “dövlətlə din eyni şeydir, dövlət dindir, dövlət zorakılıqdır, dininizə də tüpürüm, dövlətinizə də”. Deyə bilirsən? Yox. Məsələn, deyə bilirsənmi ki, “mənim yaşıl rəngdən və onun simvolik mənasından zəhləm gedir, ateistəm, buna görə də Azərbaycan bayrağından iyrənirəm, ay və ulduz görəndə isə qusuram”. Deyə bilirsən? Yox. Bəs, fikir azadlığı sənin nəyinə lazımdır? Deyə bilirsənmi “parlamentiniz başınıza dəysin, qanunları varlılar kasıblar üçün yaradırlar; parlament zibilxanadır”. Deyə bilirsən? Yox. Nəyinə lazımdır fikir azadlığı? Fikir azadlığı sənə ona görə verilib ki, onların fikirlərini deyəsən, icazə verilən fikirləri. “İnsan azadlığı” sənin azadlığın deyil, sənin özümlüyün, fərdiliyin deyil; azadlığın bir hissəsidir, yarısından azıdır, azadlığın “icazə verilən” qismidir; onların azadlıq dediyi şey, sənin mövcudluğunun icazə verilən hissəsinin azadlığıdır. “İnsan hüquqları” sənin azadlığın deyil, səni idarə edən qüvvələrin, sənin ağalarının, buxovlarının, bir sözlə, dəyərlərin, prinsiplərin azadlığıdır. Kamyuya qulaq as, “istəmək ziddiyyətlərə yol açmaqdır”. Onlardan azadlıq istəmə, özünü istə onlardan, “mən”ini al!